Phút bù giờ thứ bảy trận gặp Fulham ngày 24/2, khi tỷ số đang là 1-1, Man Utd dâng cao hòng tìm kiếm bàn thắng định đoạt trận đấu. Chính điều này khiến "Quỷ Đỏ" phải trả giá khi Adama Traore bứt tốc loại bỏ Harry Maguire rồi chuyền cho Alex Iwobi. Anh ngoặt bóng loại bỏ Diogo Dalot lẫn Amad Diallo rồi sút vào góc gần khiến thủ thành Andre Onana chôn chân.
Hệ thống Man Utd vẫn để hở ra những khoảng trống khổng lồ giữa hàng phòng ngự và hàng công như ở tình huống trên. Và việc này đã xảy ra trong suốt mùa giải và dường như ngày càng trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Trước khi thua Fulham, Man Utd được ca ngợi với chuỗi năm trận bất bại tại Ngoại hạng Anh trong năm 2024, khi lần lượt hòa Tottenham 2-2, thắng Wolves 4-3, West Ham 3-0, Aston Villa 2-1, Luton Town 2-1. Thậm chí, đã có những ý kiến rằng Ten Hag tìm ra công thức chiến thắng cho Man Utd, với bộ ba tấn công Alejandro Garnacho, Rasmus Hojlund và Marcus Rashford.
Nhưng thất bại dưới tay Fulham cho thấy những quan ngại về Man Utd hoàn toàn không hề vô căn cứ, đặc biệt với phong độ tệ hại của hàng thủ.
Hậu vệ Man Utd Omari Forson (áo đỏ) cố gắng ngăn đường chuyền của Calvin Bassey trong trận thua Fulham 1-2 trên sân nhà Old Trafford ở vòng 26 Ngoại hạng Anh ngày 24/2. Ảnh: Reuters
Thành tích phòng ngự ngày càng tệ
Trong 11 trận gần nhất trên mọi đấu trường, Man Utd thủng lưới 17 bàn và chỉ giữ sạch lưới hai trận, khi thắng West Ham 3-0 và Wigan 2-0 ở Cup FA.
Trước đó, đoàn quân dưới trướng Ten Hag thủng lưới 1,3 bàn mỗi trận trong 18 trận đầu Ngoại hạng Anh, và con số này tăng thành 1,6 bàn mỗi trận trong tám vòng gần nhất. "Quỷ Đỏ" cũng phải đối mặt với nhiều cú sút hơn trong tám trận gần nhất so với 18 trận đầu tiên - tăng từ 15,7 lên 16,8 cú sút trung bình mỗi 90 phút, và để đối phương chạm bóng nhiều hơn trong vòng cấm, tăng từ 27,4 lên 32,8 mỗi 90 phút.
Man Utd đã phải đối mặt với 414 cú sút mùa này, nhiều thứ tư chỉ sau Sheffield United, Luton Town và West Ham. Tính riêng năm trận gần nhất tại Ngoại hạng Anh, họ đã phải đối mặt với 100 cú sút.
Từ khi bổ nhiệm HLV Erik ten Hag năm 2022, Man Utd có 12 trận để đối phương dứt điểm ít nhất 20 lần một trận tại Ngoại hạng Anh. HLV Mikel Arteta cùng Arsenal có bảy trận để đối phương dứt điểm nhiều như vậy, trong khi thông số này của Pep Guardiola và Jurgen Klopp chỉ lần lượt là bốn và hai.
Riêng mùa này, đoàn quân dưới trướng Ten Hag có 14 trận để đối phương sút ít nhất 20 lần - thông số tệ nhất giải, bằng Luton Town và Sheffield United - hai CLB đang nằm ở nhóm xuống hạng.
Tác động của chấn thương
Chấn thương chắc chắn là một phần nguyên nhân, khi Ten Hag liên tục phải thay đổi nhân sự đá cặp trung vệ. Trong năm trận Ngoại hạng Anh gần nhất, Man Utd phải dùng ba cặp trung vệ khác nhau.
Lisandro Martinez - lựa chọn tốt nhất của Ten Hag - mới bảy lần đá chính tại giải. Trung vệ Argentina có tầm ảnh hưởng lớn bởi lối chơi phòng ngự quyết liệt cùng khả năng kéo bóng, tiến lên hàng tiền vệ và khai thác tối đa khoảng trống.
Mùa trước, Martinez thực hiện 52 pha tắc bóng - nhiều hơn gấp đôi con số 24 của trung vệ có thành tích cao tiếp theo của Man Utd là Raphael Varane. Nhà vô địch World Cup 2022 cũng thu hồi bóng 164 lần, nhiều hơn đáng kể so với con số 100 của trung vệ xuất sắc thứ hai, cũng là Varane.
HLV Erik ten Hag động viên Casemiro khi thay tiền vệ Brazil trong trận thắng Wolves 4-3 ở vòng 22 Ngoại hạng Anh trên sân Molineux ngày 1/2. Ảnh: AFP
Vấn đề tương tự xảy ra ở hàng tiền vệ. Casemiro đang trải qua mùa giải chật vật, chỉ đá chính 13 lần tại Ngoại hạng Anh, và thể hiện phong độ sa sút ngay cả khi ra sân. Khả năng thu hồi bóng của anh giảm từ 8,69 mỗi 90 phút mùa trước xuống còn 5,77 mỗi 90 phút mùa này.
Cùng với việc Sofyan Amrabat, Christian Eriksen và Mason Mount đều đá chính ít hơn 10 trận tại Ngoại hạng Anh, hàng tiền vệ Man Utd thiếu gắn kết và thường xuyên lộ khoảng trống.
Pressing tầm cao không hiệu quả
Ten Hag quyết định triển khai lối chơi pressing tầm cao quyết liệt hơn mùa này. Tại Ngoại hạng Anh, Man Utd đứng thứ sáu về số lần lấy bóng (244), đứng thứ hai về số lần dứt điểm từ những tình huống lấy bóng (47) và đứng thứ bảy về số lần giành bóng ở một phần ba sân đối phương (151).
Nhưng Man Utd thiếu đồng bộ, khi các tiền vệ và hậu vệ không dâng cao tương ứng so với hàng tiền đạo, khiến hệ thống của họ bị kéo giãn, lộ khoảng trống lớn ở trung lộ.
Trận thua Fulham là ví dụ. Trong tình huống dẫn đến bàn thua đầu tiên, Alejandro Garnacho, Marcus Rashford và Scott McTominay không được hỗ trợ khi pressing, được thể hiện qua việc bộ tứ hậu vệ đá rất thấp. Hệ quả là có khoảng trống lớn ở giữa sân mà ba tiền vệ trung tâm (khoanh tròn) không thể lấp được.
Ba tiền vệ trung tâm của Man Utd không thể lấp hết khoảng trống lớn ở giữa sân khi bộ tứ hậu vệ chơi thấp. Ảnh chụp màn hình
Vấn đề này đã hiện hữu ngay từ trận mở màn, khi Wolves liên tục phản công, dễ dàng xé toang tuyến phòng ngự của Man Utd. Thông số cũng thể hiện rõ vấn đề này, khi Man Utd đối mặt với 568 pha đi bóng một đấu một, trong đó để qua người 268 lần. Cả hai thông số đều cao thứ hai tại giải.
"Quỷ Đỏ" cũng để đối phương có 586 tình huống kéo bóng - thông số cao thứ ba tại giải, chỉ sau Sheffield United và West Ham. Việc cho phép đối thủ kéo bóng và đi bóng nhiều là dấu hiệu rõ ràng cho thấy lối chơi pressing thiếu đồng bộ và rời rạc.
Lạm dụng bóng dài
Vấn đề khác của Man Utd là cách triển khai bóng. Ten Hag muốn Man Utd đá trực diện vì thừa nhận không thể xây dựng phong cách kiểm soát bóng tương tự thời ông còn dẫn dắt Ajax, vì có những cầu thủ khác nhau. Vì thế, những tuần qua, Man Utd tấn công chủ yếu nhờ tốc độ của Rasmus Hojlund, Rashford và Garnacho.
Man Utd có 66 tình huống tấn công trực diện mùa này, nhiều thứ hai tại Ngoại hạng Anh và có "tốc độ lên bóng trực diện" là di chuyển bóng 1,89 mét mỗi giây về phía khung thành đối phương - thông số cao thứ sáu tại giải và vượt xa so với mức trung bình 1,35 mét và đứng thứ 13 ở mùa 2022-2023. Chủ sân Old Trafford cũng có 69 lần bị bắt việt vị - thông số cao nhất giải và thể hiện tham vọng muốn chuyền bóng vượt tuyến.
Nhưng lối chơi này khiến hệ thống của Man Utd thiếu ổn định. Các tiền đạo phải chạy nước rút để đuổi theo những đường chuyền dài hơn và có độ rủi ro cao hơn. Vì vậy, khi mất bóng, luôn có một khoảng cách rất lớn giữa các trung vệ và tiền đạo Man Utd.
Vấn đề lớn hơn với Man Utd là hàng phòng ngự của họ lùi sâu khi Martinez không thi đấu, và lối chơi ép sân bừa bãi đã kéo giãn đội hình, được thể hiện ở nhiều tình huống trong trận thua Fulham.
Từ quả phát bóng, Fulham chỉ cần ba đường chuyền đơn giản trước các tiền đạo Man Utd pressing thiếu đồng đội, để tạo ra tình huống dưới đây, dẫn đến việc Rodrigo Muniz dứt điểm dội cột.
Fulham phản công khi tranh thủ khoảng trống từ hàng thủ lùi sâu của Man Utd dẫn đến tình huống Muniz sút dội cột dọc. Ảnh chụp màn hình
Một giải pháp, như các đường chấm gợi ý ở trên, là hàng thủ dâng cao hơn, thu hẹp khoảng trống. Nhưng giả sử Ten Hag cho rằng Varane và Harry Maguire không có tốc độ để dâng cao, thì lựa chọn còn lại là kéo đội hình Man Utd xuống thấp.
Đó là phong cách được Man Utd áp dụng nhiều lần trước các đối thủ thuộc nhóm "Big Six", và họ có thể sẽ làm vậy ở derby Manchester trên sân Etihad hôm nay.
Theo Alex Keble, chỉ phản công với một số cầu thủ, không áp sát trung vệ đối phương và duy trì hệ thống bó hẹp là các cách để Man Utd có thể ngăn Kevin De Bruyne và Phil Foden lao vào những khoảng trống lớn.
Kịch bản này đã xảy ra vào tháng 1/2023, khi Man Utd thắng Man City tại Old Trafford với tỷ lệ kiểm soát bóng chỉ 29%. Trận này, dù có lợi thế sân nhà, "Quỷ Đỏ" đá thấp, không pressing các hậu vệ và chỉ để Man City dứt điểm trúng đích năm lần.
"Kế hoạch này có thể lại phát huy hiệu quả, đặc biệt khi Man City chỉ ghi ba bàn trong ba trận gần nhất tại Ngoại hạng Anh", Alex Keble bình luận. "Nhưng đây không phải chiến lược dài hạn. Phong cách tử thủ không phải là điều mà người hâm mộ mong muốn Man Utd của Ten Hag sẽ thi đấu vào năm 2024".
