Đây là bước ngoặt mà ngay cả Zeng Zhiying cũng không thể nghĩ tới, vì cô đã nghỉ chơi bóng bàn chuyên nghiệp từ năm 1986, khi mới 20 tuổi. Ba năm sau, Zeng một mình phiêu lưu đến Chile rồi lấy chồng, sinh con, và hiện sở hữu một công ty nội thất tại nhà riêng ở Iquique, miền Bắc quốc gia Nam Mỹ này.
Bước ngoặt ấy, theo một cách khó tin, khởi nguồn từ Covid-19, với những tháng ngày phong tỏa nghiêm ngặt, khiến mọi người không thể ra khỏi nhà. Để tay chân bớt bồn chồn vì phải ở trong nhà, Zeng mua một bộ bóng bàn rồi chơi một mình, hàng giờ mỗi ngày. Khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ, cô đăng ký dự một giải đấu địa phương để giải trí nhưng dễ dàng vô địch. Đến năm 2023, Zeng trở thành tay vợt nữ số một Chile và đủ điều kiện lên đội tuyển quốc gia.
Zeng Zhiying mừng chiến thắng tại Đại hội Thể thao châu Mỹ 2023. Ảnh: World Table Tennis
Hành trình chinh phục vé dự Olympic Paris 2024 bắt đầu sau khi Zeng vô địch Sudamericanos 2023, rồi giành HC đồng Đại hội Thể thao châu Mỹ 2023. Cuối cùng, cô đủ điều kiện đại diện cho Chile dự bóng bàn đơn nữ Olympic 2024, với vị trí trong top 150 thế giới.
"Không ai tin nổi", Zeng nói đùa với báo Anh The Guardian. "Chúng ta sẽ làm gì với một bà lão đây?".
Zeng sinh năm 1966 ở Quảng Châu, vừa bước sang tuổi 58 ngày 17/7. Cha cô là kỹ sư và mẹ là HLV bóng bàn. Khi Zeng bắt đầu biết nhận thức, bóng bàn càng được ưa chuộng hơn sau cuộc "ngoại giao bóng bàn" năm 1971, khi tuyển Mỹ trở thành phái đoàn đầu tiên thăm Bắc Kinh kể từ năm 1949. Zeng nhớ lại khi còn nhỏ đã nhìn thấy bàn bóng bàn ở khắp mọi nơi. "Bóng bàn với người Trung Quốc cũng giống như bóng đá với Brazil", cô cho hay.
Với sự chỉ dạy của mẹ, Zeng được nhận vào đội trẻ ưu tú của một trường thể thao quân đội tại Bắc Kinh, vào năm 11 tuổi. Thể thao chuyên nghiệp Trung Quốc khi ấy được giám sát bởi Quân đội, và chỉ dừng lại vào năm 1981. Khi trường giải tán, Zeng tiếp tục được mẹ huấn luyện để có tên trong ĐTQG. "Tham dự Thế vận hội là ước mơ của mọi VĐV", cô tự nhủ.
Nhưng giấc mơ của Zeng chịu ảnh hưởng tiêu cực vì sự ra đời của "luật hai màu" vào năm 1986. Luật này yêu cầu VĐV phải sử dụng vợt hai màu, cho phép xác định đối thủ sử dụng bề mặt nào, để có thể dự đoạn tốc độ và độ xoáy của bóng. Trong khi đó, Zeng chỉ tập từ nhỏ với vợt một màu. "Luật ấy đã giết chết trò chơi của tôi", cô cho biết. "Tôi cảm thấy yếu đuổi, cả về tâm lý lẫn kỹ thuật".
Chia tay ĐTQG là điều không thể tránh khỏi. Ngã rẽ mở ra khi một HLV Trung Quốc mời Zeng sang Chile dạy bóng bàn trẻ em quốc gia Nam Mỹ này năm 1989. Một đất nước xa lạ không làm cô sợ hãi, mà ngược lại, còn khiến Zeng hào hứng, hấp dẫn khi nghĩ đến việc trở thành HLV.
Zeng Zhiying nghỉ thi đấu chuyên nghiệp 36 trước khi trở lại vào năm 2022. Ảnh: AP
Tại Chile, Zeng nhanh chóng hòa nhập vào cộng đồng người Hoa. Từ một HLV bóng bàn, cô bỏ nghề để chuyển hướng sang buôn bán hàng hóa Trung Quốc, trong bối cảnh kinh doanh nhập khẩu phát triển mạnh. Người Chile gặp khó với chữ "z" nên gần như không thể phát âm tên Zhiying Zeng. Như bao người Hoa khác, cô chọn một cái tên Chile là "Tania".
Năm 2002, Zeng một lần nữa cầm vợt trở lại, nhưng lần này là để giúp con trai cai nghiện game, và khuyến khích hoạt động thể chất nhiều hơn. Cô đưa con đến một CLB địa phương, nhưng cuối cùng lại tạo tiếng vang cho chính mình khi đánh bại tất cả đối thủ tại đây. Từ đó, cô giúp con trai bỏ game, chuyển sang đam mê bóng bàn và tự tin đối mặt các vấn đề.
Dù vậy, Zeng chưa bao giờ nghĩ đến việc thi đấu chuyên nghiệp trở lại. Cô tập trung vào kinh doanh cho đến gần 20 năm sau. Đại dịch ập đến cướp đi nhiều thứ, nhưng lại đưa một tài năng trở lại đúng vị trí.
HLV Juan Lizama cho biết ông nhìn thấy tiềm năng dự Olympic của Zeng từ lần đầu thấy cô chơi vào năm 1990. "Cô ấy đơn giản là phi thường", ông nói. "Zen g thắng mọi tay vợt nổi tiếng Nam Mỹ một cách dễ dàng".
Lối chơi của Zeng thiên về phòng thủ, có đủ ngón nghề để đối phó với các cuộc tấn công. Lizama khẳng định người bạn chơi tốt nhất khi chịu áp lực, sẽ luôn giành điểm vào lúc khó khăn. Lizama gọi Zeng là "một mẫu hình toàn cầu" cho sự phi thường. Một người nghỉ chơi thể thao 20 năm, nhưng có thể thắng các giải đấu quan trọng châu Mỹ để giành vé đến Olympic.
Khi Chile đăng cai Đại hội Thể thao châu Mỹ 2023, Zeng là VĐV lớn tuổi nhất giải, và được xem như anh hùng dân tộc khi giành HC đồng nội dung đồng đội nữ. Người hâm mộ trìu mến gọi cô là "Dì Tania" hay "Bà lão bóng bàn", còn tài khoản Instagram của Zeng có hơn 10.000 lượt theo dõi trong một tuần.
Sự chú ý ấy bắt nguồn từ trận mở màn, khi Zeng thắng ngược tay vợt Dominica Eva Pena Brito 4-2, dù bị dẫn 2-0. Tổng thống Chile Gabriel Boric cũng là một trong những người hâm mộ, theo dõi các trận đấu qua tivi, và thường xuyên cập nhật cảm xúc sau mỗi trận đấu lên mạng xã hội X.
Zeng Zhiying tập luyện tại phòng gym chuẩn bị cho Olympic Paris 2024. Ảnh: AFP
Sự nổi tiếng Zeng đến từ khác biệt, không chỉ tuổi tác, mà còn ở xuất thân nhập cư. Tuy nhiên, cô khẳng định chưa bao giờ bị phân biệt đối xử, dù cho vẫn có những khoảnh khắc chua chát. Vào tháng 2/2024, Zeng là VĐV bóng bàn số một Chile nhưng không có tên trong đội hình dự giải vô địch thế giới tại Hàn Quốc. Cô bối rối xong tự coi đó là động lực để bước tiếp.
Lòng tin ấy đưa Zeng đến Olympic Paris 2024 và đang trở thành một nhân vật truyền cảm hứng. Cô đúc kết: "Ở tuổi của tôi, bạn phải chơi thể thao bằng niềm vui chứ không phải đau khổ. Tôi không đạt được ước mơ ở Trung Quốc, nhưng lại làm được ở Chile. Điều quan trọng là không bỏ cuộc".
Để chuẩn bị cho Olympic, Zeng tập luyện từ thứ hai đến thứ sáu, với ba giờ mỗi ngày. Cô muốn làm việc chăm chỉ hơn, nhưng có một điều khiến bản thân phải suy ngẫm, vì đã 58 tuổi. Nếu còn trẻ, các buổi tập sẽ không có đau đớn. "Bây giờ, tôi bị đau vai nếu chơi quá nhiều", Zeng nói cùng một nụ cười.
