Giữa các đội bóng Fulham, Porto, Bayern Munich và Aston Villa có điểm gì giống nhau? Họ chính là 4 đội bóng gần nhất đã tránh được thất bại trước Arsenal ở Premier League và Champions League. Đáng nói hơn, cả 4 đội bóng này đều áp dụng một chiến thuật: triển khai khối "mid-block" quyết liệt khi phòng ngự.
- Nhận định Bayern vs Arsenal, 02h00 ngày 18/4
Trong bóng đá có khái niệm phòng ngự khối (block). Nếu một đội bóng chọn đẩy đội hình lên rất cao để vây ráp đối phương ngay trên phần sân của họ, đội bóng ấy đang áp dụng high-block (khối phòng ngự cao). Nếu một đội bóng chọn lùi sân về một phần ba sân phòng ngự của mình, đội bóng ấy đang phòng ngự khối thấp low-block. Ở giữa hai thái cực ấy - duy trì khối đội hình quay vòng tròn giữa sân và tiến hành vây ráp để lấy bóng từ đây - chính là mid-block.
Khi áp dụng mid-block, đối phương sẽ được thoải mái triển khai bóng trên phần sân của họ. Nhưng khi bóng bắt đầu tiến tới vạch giữa sân, đội phòng ngự sẽ lập tức tăng cường sức ép. Hàng phòng ngự thay vì lùi sâu cũng sẽ dâng cao, qua đó thu hẹp không gian chơi bóng ở giữa sân của đối thủ, chấp nhận để lộ khoảng trống sau lưng.
Phần lớn các đội bóng đã ngừng gây sức ép tầm cao với Arsenal, đơn giản vì họ biết rằng nếu làm thế, nguy cơ bị xuyên thủng bởi những pha triển khai chất lượng của Pháo thủ là rất cao. Với những sự bổ sung hợp lý là thủ thành David Raya và Kai Havertz, Arsenal bây giờ có những vũ khí rất hiệu quả để thoát pressing. Raya thì thường chơi như một trung vệ để giúp Arsenal áp đảo quân số với các tiền đạo của đối phương. Trong khi Havertz với những pha di chuyển thông minh của mình chính là một cửa thoát rất hữu hiệu.
Với những đội bóng buộc phải hoặc chủ động lựa chọn phòng ngự tầm thấp với Arsenal, rủi ro cũng vẫn là rất lớn. Với những pha tấn công liên tục và đa dạng, Arsenal sớm muộn gì cũng tìm ra cách để khoan thủng các khối bê-tông của đối phương. Ngoài ra, họ còn có thêm một vũ khí khoan bê-tông rất hữu hiệu nữa là những tình huống cố định. Pháo thủ chính là đội bóng ghi được nhiều bàn thắng nhất từ các tình huống bóng chết ở Premier League mùa này.
Nhưng Arsenal đang gặp nhiều khó khăn với những đội bóng chọn phòng ngự tầm trung. Mới nhất, Aston Villa đã áp dụng chiến thuật này đánh bại Arsenal ngay tại Emirates. Tất nhiên là khi kết luận điều này chúng ta cũng phải nói luôn rằng cũng ở trận đấu ấy, Arsenal đã hoàn toàn thống trị trận đấu trong 45 phút đầu tiên. Nhưng thực tế là HLV Unai Emery biết rõ đội bóng của ông cần phải làm gì, và điều đáng nói là cách làm của ông rất giống với những gì mà các đồng nghiệp ở Fulham, Porto và Bayern đã làm trước đó.
Trong chiến thắng 1-0 của Porto trước Arsenal ở vòng 16 đội Champions League, đội bóng của HLV Sergio Conceicao đã khắc chế hoàn toàn Arsenal bằng hệ thống 4-3-3 tầm trung khi không có bóng. Như trong hình ảnh dưới đây, các hậu vệ của Arsenal được thoải mái cầm và chuyền bóng. Cầu thủ Porto chủ động giữ vị trí thay vì bị hút lên, do đó không để lộ nhiều khoảng trống ở phía sau. Những cầu thủ thích hoạt động giữa các tuyến như Havertz hay Martin Odegaard vì thế không có nhiều không gian để thi triển kỹ năng.
Trước Bayern hồi tuần trước là một câu chuyện tương tự. Chỉ khác là đội bóng của Thomas Tuchel sử dụng sơ đồ 4-4-2 khi phòng ngự. Trong pha bóng dưới đây, Serge Gnabry và hậu vệ trái Alphonso Davies đã đổi vị trí cho nhau, lý do là vì họ có nhiệm vụ theo sát cầu thủ được chỉ định kèm lần lượt là Ben White và Bukayo Saka. Cũng như với Porto, hậu vệ Arsenal lại có thời gian và không gian với bóng, nhưng không thể tìm được đồng đội của mình ở khoảng trống giữa các tuyến. Bayern đã đẩy hàng thủ lên cao, chấp nhận rủi ro từ việc cả hai trung vệ là Eric Dier và Matthijs de Ligt đều không có tốc độ tốt.
Cách tiếp cận của Villa cũng không khác là bao. Giữa hàng hậu vệ và hàng tiền vệ trong sơ đồ 4-4-2 của họ hầu như không có khoảng trống. Thực ra thì việc hàng thủ dâng cao đã là một đặc trưng trong lối chơi của Aston Villa mùa này; họ là đội bóng khiến đối thủ bị việt vị nhiều nhất. Arsenal thực tế đã một lần phá vỡ được hệ thống này - Odegaard chọc khe cho Saka băng xuống trả ngược cho Havertz - nhưng rất tiếc là họ lại không thể tận dụng thành công.
Trong thất bại của Arsenal trước Fulham vào ngày đầu năm, đội bóng của HLV Marco Silva cũng áp dụng một chiến thuật y hệt. Họ phòng ngự trong sơ đồ 4-4-2 chặt chẽ, cho các hậu vệ của Arsenal cầm bóng thoải mái, nhưng hàng hậu vệ của họ thì luôn đẩy cao để chơi gần với hàng tiền vệ, bóp nghẹt không gian chơi bóng của các cầu thủ tấn công của Pháo thủ.
Để đánh bại được cách phòng ngự này, Arsenal cần nhiều hơn những pha đưa bóng ra sau lưng hàng phòng ngự của đối phương. Tuy nhiên, cho tới lúc này các Pháo thủ lại khá dè dặt với cách triển khai này, một phần bởi không có những cầu thủ tấn công hoạt động theo chiều sâu tốt.
Gabriel Jessu và Leandro Trossard đều là mẫu cầu thủ thích nhận bóng. Saka có tốc độ để tấn công khoảng trống phía sau, nhưng anh lại thường lùi lại để tham gia phát triển bóng. Havertz là người chịu khó di chuyển chiều sâu nhất, nhưng không phải khi nào cũng mang lại hiệu quả. Có Gabriel Martinelli là người hiệu quả nhất trong cách chơi này, nhưng tiền đạo người Brazil lại chưa có được thể lực và phong độ tốt nhất sau chấn thương.
Một giải pháp khác để phá khối phòng ngự mid-block là sử dụng những tiền vệ có khả năng nhận bóng và kéo bóng trong những khoảng không chật hẹp, qua đó khiến hệ thống của đối phương bị xô lệch. Hiện tại, Arsenal chỉ có Odegaard là làm tốt trong cách chơi này. Rice hay Jorginho đều không phải kiểu tiền vệ thích nhận bóng giữa các tuyến của đối thủ. Havertz cũng vậy. Emile Smith Rowe và Fabio Vieira là những tiền vệ có thể chơi theo kiểu đó, nhưng rõ ràng là đẳng cấp của cả hai là dấu hỏi lớn.
Đêm nay (17/4), HLV Tuchel nhiều khả năng sẽ lại áp dụng khối mid-block để đối phó với Arsenal. Chẳng có lý gì ông lại không làm điều đó, khi mà cách tiếp cận ấy vẫn đang mang lại hiệu quả cao. Câu trả lời, vì thế, sẽ ở Arteta và các học trò.
