Bạn thấy gì khi nhìn vào bức ảnh trên của Erling Haaland, được đăng trên tài khoản Instagram của tiền đạo Man City vào tháng trước?
Đối với một số người, đó là hình ảnh một vận động viên phi thường với kích thước khổng lồ của các bắp chân. Đối với một số người khác, đó đơn giản là một minh họa về vẻ ngoài của một vận động viên ưu tú: rắn chắc và cơ bắp. Không hơn không kém.
“Đó là những gì bạn mong được thấy ở một vận động viên giỏi”, Anthony Turner, giáo sư về sức mạnh và thể lực tại Đại học Middlesex, nói với The Athletic. “Ở bức hình trên, nếu bạn đặt các cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp khác vào đúng tư thế đó trong ánh sáng đó, Haaland có lẽ ấn tượng hơn hẳn những người khác”.
Phil Learney, một nhà khoa học thể thao và là người sáng lập học viện Huấn luyện nâng cao, cho biết: “Khi bạn nhấc chân lên theo cách đó, mọi cơ ở chân đều hoạt động. Bạn thấy điều này ở các vận động viên thể hình trên sân khấu - họ nhấc chân lên khỏi sàn và tất cả các cơ tách ra, sau đó họ đập chân xuống sàn để giữ nguyên sự tách biệt đó”.
Những người khác, bao gồm Neil Parsley, huấn luyện viên thể lực cho các vận động viên và cầu thủ bóng đá Olympic, nhận xét về tấm hình của Haaland: “Thật không thể tin được… bạn có thể nhìn thấy hầu như mọi cơ bắp - bạn có thể thực hiện một lớp học giải phẫu sinh lý trên chân của cậu ấy. Cơ đùi trong của Haaland, đó là cơ khép. Bạn thường chỉ thấy điều đó ở những người tập thể hình”.
Dù quan điểm mỗi người mỗi khác thì cũng không thể phủ nhận rằng vóc dáng của Haaland rất ấn tượng, đặc biệt là khi xem xét xuất phát điểm của tiền đạo người Na Uy.
Tord Johnsen Salte, một trong những đồng đội của Haaland ở Bryne , cho biết: “Khi còn trẻ, Haaland chạy nhanh nhưng không quá nhanh và có thân hình mảnh khảnh”.
“Vì vậy, cậu ấy phải học cách thích nghi với việc thể chất kém hơn những người khác. Cậu ấy rất giỏi trong việc xâm nhập khung thành mặc dù Haaland không nhanh hơn các hậu vệ. Bây giờ cậu ấy là một con quái vật và có thể làm được cả hai điều đó”.
Từ một “đứa trẻ gầy gò”, Haaland bắt đầu thay đổi vóc dáng khi chuyển từ câu lạc bộ đầu tiên Bryne đến Molde ở tuổi 16. Haaland đã tăng được 15 kg cơ bắp trong hai năm ở đó trước khi được Red Bull Salzburg chiêu mộ vào năm 2019.
Hiện tại, ở tuổi 23, Haaland đang khẳng định vị thế của tay săn bàn số một Premier League. Ngoại hình của tiền đạo Man City cũng phát triển đột phá. Một trong các nguyên do bắt nguồn từ gen di truyền khi Haaland có người cha đã chơi hơn 200 trận với tư cách là cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp và người mẹ từng là nhà vô địch bảy môn phối hợp.
Learney cho biết: “Cả hai môn thể thao (của cha và mẹ Haaland) đều yêu cầu các sợi cơ co giật nhanh. Yếu tố sức mạnh là rất quan trọng trong các môn này”.
Learney cho biết, thể chất săn chắc tự nhiên của Haaland cũng đóng một vai trò quan trọng. Bất cứ khi nào tiền đạo này gồng lên, “bạn sẽ có thể nhìn thấy hình ảnh cơ bắp ấn tượng này”.
Thành phần cơ thể (lượng mỡ và cơ bắp) là điều được Pep Guardiola và các trợ lý phụ trách hiệu suất cầu thủ rất coi trọng, với mỗi cầu thủ đều có những tiêu chuẩn nhất định mà họ phải đáp ứng.
Haaland có tỷ lệ mỡ được cho là thấp hơn nhiều so với bất kỳ mức trần tỷ lệ nào mà CLB đặt ra cho tiền đạo này. Điều đó không hẳn là do di truyền.
“Thể chất của Haaland rất ưu tú. Lối sống, chế độ dinh dưỡng của cậu ấy đều ở mức rất cao. Bạn sẽ không có được vóc dáng thon gọn như vậy trừ khi bạn ăn và ngủ đúng cách. Đó là một phần lớn của bức ảnh mà chúng ta trầm trồ”, Parsley nói.
“Không nhiều người có kỷ luật để đạt được lượng mỡ trong cơ thể thấp đến mức đó. Để có được vóc dáng thon thả như vậy đòi hỏi phải có kỷ luật phi thường”.
“Haaland có lẽ sẽ buông lỏng một chút trong kỳ nghỉ, nhưng cậu ấy nghiêm khắc với chính mình trong 11 tháng còn lại trong năm”.
Chế độ dinh dưỡng của Haaland rất quan trọng để duy trì khối lượng cơ bắp mà cầu thủ này đã xây dựng. Tiền đạo của Man City có đầu bếp riêng nhằm đảm bảo cung cấp mọi thứ cơ thể đòi hỏi, khoảng 4.000 calo mỗi ngày, bao gồm thực phẩm giàu protein, giàu chất dinh dưỡng kể cả nội tạng.
Việc cung cấp cho một cầu thủ sự cân bằng năng lượng chính xác (tức là anh ta đang nạp năng lượng cho bản thân một cách chính xác) cho phép cầu thủ đó tối đa hóa hiệu suất thi đấu từ góc độ chuyển động - tốc độ, thay đổi hướng và cường độ tổng thể trong một trận đấu.
Parsley cho biết: “Số liệu thống kê hiện cho thấy tổng thời lượng chạy trong 90 phút của các cầu thủ U16 và các cầu thủ Premier League là rất giống nhau. Nhưng chính những hành động cường độ cao đã tạo nên sự khác biệt giữa những cầu thủ dưới 16 tuổi với các cầu thủ Man City hay Liverpool. Những hành động chính xác ở cường độ cao là đặc trưng tại những đội bóng hàng đầu và những ngôi sao tầm cỡ”.
“Đó là những gì bạn nhìn thấy từ Haaland; sự sắc bén mà anh ấy có được từ việc trở nên siêu rắn chắc chính là điểm khác biệt.”
Thế còn cơ bắp thì sao? Điều đó cũng quan trọng
Turner nói: “Cơ bắp của bạn to đến mức nào là dấu hiệu cho thấy bạn có thể tạo ra bao nhiêu lực. Cơ bắp của bạn càng lớn thì bạn càng có thể tạo ra nhiều lực hơn. Bạn càng tạo ra nhiều lực, bạn càng có thể chạy nhanh hơn, bạn có thể nhảy càng cao, bạn có thể đá càng mạnh và bạn có thể chuyển hướng càng nhanh.”
Theo Turner, cơ bắp (và phương pháp phát triển nó) cũng có lợi khi nói đến việc ngăn ngừa chấn thương. Bởi vì khi bạn tập luyện các cơ lớn (chẳng hạn như cơ tứ đầu hoặc gân kheo), bạn cũng đang rèn luyện các mô liên kết và đặt tải trọng lên cơ, xương.
“Vì vậy, sụn của bạn ngày càng khỏe hơn, dày hơn và đặc hơn, dây chằng và gân cũng như khối xương của bạn cũng vậy. Bạn trở nên mạnh mẽ hơn. Bạn ít có khả năng bị thương.
“Các cầu thủ vẫn có tỷ lệ chấn thương cao nhưng họ đang cố gắng hết sức nên đó là điều có thể đoán trước được. Càng mạnh mẽ thì bạn càng khoẻ mạnh vì đó là sự trưởng thành toàn diện. Không chỉ cơ bắp mà còn là mô liên kết giữ chúng ta lại với nhau.”
Một cơ nổi bật trên đôi chân của Haaland là “cơ hình giọt nước” (VMO) vì hình dạng của nó. Nằm ở phía trên đầu gối, nó giúp kiểm soát cách xương bánh chè di chuyển và mang lại sự ổn định, hỗ trợ ngăn ngừa chấn thương.
Learney cho biết, nó cũng quan trọng đối với các chuyển động đa hướng.
“Nếu bạn nhìn vào những vận động viên trượt băng tốc độ, sự phát triển VMO của họ thật khủng khiếp bởi vì tất cả đều là chuyển động ngang. Bóng đá cũng có tính chất ngang, cầu thủ không phải lúc nào cũng chạy về phía trước. Họ không phải lúc nào cũng chạy lùi”.
Learney cho biết sự phát triển của gân kheo cũng rất quan trọng trong việc bảo vệ đầu gối: “Một cầu thủ bóng bầu dục người Mỹ này rất xuất sắc khi di chuyển theo đường thẳng và đường chéo nhưng anh ấy không thể di chuyển sang ngang và không thể di chuyển về phía sau một cách hiệu quả.
Khoảng 6 tuần sau, chính cầu thủ này đã nhảy lên bắt bóng trong một trận đấu khi đang di chuyển về phía trước, tiếp đất và bị thương ở đầu gối.
“Khi bạn nhảy và tiếp đất như vậy, thứ phải ổn định đầu gối là gân kheo của bạn và gân kheo của anh ta không thể làm được điều đó, vì vậy đầu gối của anh ta bị bung ra.
“Haaland thì khác, cậu ấy ý thức rõ hơn về việc cần phải chống đỡ cho cơ thể và càng có nhiều mô cơ xung quanh khớp gối thì càng tốt. Cơ tứ đầu đùi rất lớn của Haaland cũng là chìa khóa cho điều đó, nó giúp cậu ấy tăng tốc, giảm tốc và nhảy cao một cách thoải mái”.
Làm thế nào để có được đôi chân như Haaland?
Learney giải thích: “Có ba cơ chế chính nhằm giúp xây dựng cơ bắp cho đôi chân. Đó là căng thẳng cơ học, tổn thương cơ và căng thẳng trao đổi chất.
“Căng thẳng cơ học là việc ai đó đi vào phòng tập thể dục và đặt rất nhiều lực căng cơ học giữa điểm gốc và điểm bám của cơ, đó là quá trình rèn luyện sức đề kháng. Trong trường hợp của Haaland, cậu ấy nhảy, nhảy và chạy trên sân và sau đó tập luyện những phương pháp đó trong phòng tập thể dục.
“Cậu ấy cũng tập luyện về phạm vi chuyển động, điều đó có nghĩa là mô của Haaland sẽ phát triển theo cách rất thể thao. Các vận động viên thể dục là một ví dụ tuyệt vời về điều đó.
“Trong trường hợp cơ bắp của bạn bị tổn thương, cần phải phục hồi để tái tạo hiệu quả. Haaland dành nhiều thời gian cho các phương thức phục hồi như giày nén và rất chú ý đến giấc ngủ. Cậu ấy sử dụng những liệu pháp như đèn điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa và kính chặn ánh sáng xanh.
“Sự căng thẳng về trao đổi chất của anh ấy sẽ xuất phát từ việc anh ấy chơi bóng ở cường độ rất cao, có thể hàng giờ liền mỗi ngày.”
Trong khi hầu hết các phòng tập thương mại đều có máy tập tạ cố định cũng như các loại tạ tự do thì hầu hết các cơ sở thể thao sẽ không chứa bất kỳ loại tạ nào. Lý do bởi mục tiêu chính của những chiếc máy như vậy là giúp người lập cô lập các cơ cụ thể khi nâng tạ, trong khi các vận động viên cần xây dựng cơ bắp theo các nhóm chức năng.
Mục tiêu của Haaland trong phòng tập không phải là phô trương hình ảnh các bắp cơ. Đó là việc trở thành cầu thủ bóng đá giỏi nhất thế giới, tính thẩm mỹ chỉ là một sản phẩm phụ.
Cậu ấy tập trung vào các động tác chức năng như squat, các bài tập chân, tăng tốc trượt tuyết (chạy với lực cản phía sau), nhảy vượt rào và nhảy ngang.
Khi Haaland tập trung vào rèn sức mạnh, tiền đạo người Na Uy sẽ thực hiện 3-5 hiệp nặng và lặp lại 3-5 lần. “Khi bạn lặp đi lặp lại các bài tập, bạn đang vạch ra con đường thông suốt cho thần kinh cơ, đó là sự kết nối giữa não và cơ bắp của bạn”.
Bên ngoài phòng tập còn có các bài tập cụ thể hơn, chẳng hạn như chạy nước rút và tập đối kháng một đối một. Parsley nói: “Haaland sẽ phải tập luyện với cường độ cao, luyện tập với các trung vệ và hậu vệ cánh. Đó có lẽ là cách tập luyện cụ thể nhất của cậu ấy nhưng nó cũng giúp kích thích cơ chân”.
“Đó là một quá trình liên tục từ bài tập sức mạnh nặng trong phòng tập thể dục đến những bài tập tăng tốc và tập luyện đối kháng”.
Gareth Bale (thời khoác áo Real Madrid) và Cristiano Ronaldo từng được chú ý vì có thể hình cơ bắp tương tự nhau, nhưng nhiều cầu thủ hàng đầu lại không có cơ bắp rõ ràng như vậy.
Turner cho biết việc cầu thủ có cần đôi chân cơ bắp hay không còn phụ thuộc vào vị trí thi đấu: “Nếu bạn là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, bạn cần phải có một khối lượng cơ bắp tốt nhưng ở quy mô tổng thể. Nhưng có hai dạng khác biệt ở hai đầu phương pháp tập luyện. Ở một đầu, bạn có thể là một cầu thủ chạy đường dài vô cùng bền bỉ với đôi chân thon gọn. Còn ở đầu bên kia, bạn có thể có một vận động viên cử tạ, một người siêu khỏe và nhanh nhẹn”.
“Còn nhóm cầu thủ ở giữa hai nhóm trên. Họ cũng phải chạy rất nhiều nhưng đồng thời phải tạo ra nhiều sức mạnh. Vì vậy, họ sẽ cần một khối lượng cơ bắp tốt nhưng họ cũng cần phải di chuyển rất nhiều khoảng cách. Cơ thể của họ, giáo án tập luyện của họ sẽ phải thích nghi với những yêu cầu đó”.
“Cơ bắp của một số người sẽ rắn chắc hơn một số cầu thủ khác. Đó là lý do vì sao Haaland có bắp chân nhiều cơ hơn một số tiền vệ thi đấu ở giữa sân”
Về cơ bản, nếu HLV muốn ai đó chơi theo cách Haaland đang chơi thì cầu thủ đó cần phải lấy đôi chân toàn gân và cơ của tiền đạo người Na Uy làm hình mẫu.
Có nhược điểm nào trong thi đấu khi sở hữu đôi chân giàu cơ bắp như vậy không? “Nói một cách ngắn gọn là không, trừ phi bạn tính đến sự ghen tị của các đồng đội”, Parsley hài hước.
Turner cho biết thêm: “Có một số người cho rằng cơ bắp to có nghĩa là bạn chậm hơn, đó là điều hoang đường. Họ nghĩ thế vì chỉ liên tưởng đến những vận động viên thể hình, mục tiêu duy nhất của họ là trở nên cơ bắp hơn. Nhưng điều đó chỉ đúng với thể hình, các môn thể thao khác không như thế. Càng tạo ra nhiều lực cho đôi chân, bạn càng di chuyển nhanh hơn.”
Tuy nhiên, khía cạnh quan trọng nhất về vóc dáng của Haaland có lẽ không phải là thể chất. Đó là tâm trí của tiền đạo Man City. Parsely nói: “Rõ ràng Haaland có gen di truyền tuyệt vời, nhưng cậu ấy cũng được nuôi dưỡng bởi những người chơi thể thao nên cha mẹ sẽ rèn luyện tư duy vận động viên cho con trai từ khi cậu ấy còn nhỏ”.
Vài năm trước, Paisley đang làm việc với ĐT Anh ở trại huấn luyện tại Tây Ban Nha thì phát hiện một bóng dáng quen thuộc đang chạy một mình ở sân sau. Đó là Haaland. Trong quãng thời gian không thi đấu, tiền đạo này, thay vì tới bờ biển tắm nắng, thì lại vùi mình vào tập luyện.
“Đó là tư duy ưu tú của những vận động viên hàng đầu. Một số cầu thủ muốn phát huy tối đa thể lực vì kỹ năng của họ chưa tốt. Nhưng nếu một cầu thủ vừa có kỷ luật và thể chất tuyệt vời, lại sở hữu kỹ thuật và tư duy chiến thuật điểm A+ thì người đó không sớm thì muộn sẽ leo lên đỉnh cao nhất”, Paisley khẳng định.
